ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

(Άρθρ. 86 του Συντάγματος και Νόμος 3126/2003,

όπως τροποποιήθηκε με το Νόμο 3961/2011)

———-.———-

 

1. Μία από τις βασικές διατάξεις του Συντάγματος, που τελούν υπό αναθεώρηση, και έχει σχέση με το θέμα της Ημερίδας μας, είναι η διάταξη του άρθρου 86 Σ, σχετικά με την ποινική ευθύνη των υπουργών και Υφυπουργών.

Σχετικός ως προς το θέμα αυτό είναι και ο νόμος 3126/2003, όπως τροποποιήθηκε με το νόμο 3961/2011.

———-.———-

2. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συνταγματικής αυτής διάταξης του 1975 ήταν:

α) Η συγκρότηση Ειδικού Δικαστηρίου, που δικάζει τα διατελούντα ή διατελέσαντα μέλη της Κυβέρνησης και τους Υφυπουργούς, που τυχόν εμπλέκονται σε ποινικά αδικήματα.

β) Η δίωξη γίνεται πάντοτε από τη Βουλή

γ) Σε κάθε περίπτωση διοικητικής έρευνας, που προκύπτουν ποινικά στοιχεία για Υπουργό, αυτά διαβιβάζονται αμέσως στη Βουλή, δια του αρμοδίου Εισαγγελέα και αυτό γίνεται μετά το πέρας της διοικητικής εξέτασης.

δ) Δεν προβλέπει η διάταξη αυτή του Συντάγματος του 1975 αποσβεστική προθεσμία (παραγραφή), δηλ. ισχύει η ίδια παραγραφή, όπως για όλους τους πολίτες.

———-.———-

3. Με την αναθεώρηση του έτους 1986, δεν έχουμε καμία απολύτως αλλαγή στη διάταξη του άρθρου 86 του Συντάγματος.

Η μόνη αλλαγή είναι, ότι και η διάταξη αυτή (άρθρ.86) γράφεται στη δημοτική γλώσσα, όπως και όλο το Σύνταγμα.

———-.———-

4. Η μεγάλη αλλαγή του άρθρου 86 του Συντάγματος για την ποινική ευθύνη των Υπουργών γίνεται κατά την αναθεώρηση του έτους 2000. Οφείλω, να καταθέσω και την προσωπική μου εμπειρία, ως μέλος τότε του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ότι η αναθεώρηση της διατάξεως αυτής του Συντάγματος κατά το 2000 είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση και πρωτοφανή ένταση, τόσο εντός του Κοινοβουλίου, όσο και στην Ελληνική Κοινωνία.

Παρά τις αντιδράσεις αυτές, η αναθεώρηση και της διάταξης αυτής τότε ολοκληρώθηκε, σχετικά με την ποινική ευθύνη των Υπουργών και διελάμβανε, για πρώτη φορά, περάν των άλλων και τα εξής:

α) Παρέμεινε η αρμοδιότητα της Βουλής για την άσκηση ποινικής δίωξης κατά Υπουργών.

β) Διέλαβε στην παράγραφο 2, για πρώτη φορά, τα εξής:

Ι. Ότι σε κάθε περίπτωση Ανάκρισης, Προανάκρισης, Προκαταρκτικής Εξέτασης ή Δικαστικής Έρευνας, που θα προκύψουν ποινικά στοιχεία για Υπουργό, αυτά  διαβιβάζονται «αμελλητί» στη Βουλή.

ΙΙ. Τη διαβίβαση αυτή στη Βουλή των Ελλήνων  την κάνει αυτός που ενεργεί την έρευνα και όχι ο αρμόδιος Εισαγγελέας, όπως προέβλεπε το Σύνταγμα το 1975. Η διαβίβαση αυτή γίνεται πάντοτε πλέον μέσω του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου. Αυτή ήταν μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ρύθμιση, αλλά χωρίς περιεχόμενο.

γ) Προβλέπεται, για πρώτη φορά, ότι σε κάθε περίπτωση που ανακύψουν στοιχεία εις βάρος ενός Υπουργού και Υφυπουργού, διενεργείται, πρώτα και υποχρεωτικά, προκαταρκτική εξέταση από ειδική Κοινοβουλευτική Επιτροπή.

δ) Προβλέπεται, για πρώτη φορά, η παραγραφή ή το ορθότερο, η αποσβεστική προθεσμία για τα αδικήματα των Υπουργών και Υφυπουργών και συγκεκριμένα, στη παράγραφο 3 του άρθρου αυτού ορίζεται:

«Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την κατά την παράγραφο 1 αρμοδιότητα της ποινικής δίωξης μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου, που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος».

Είναι ανάγκη, στο σημείο αυτό, να σημειωθεί, ότι τρεις ήταν οι λόγοι, που επέβαλαν τη συνταγματική αυτή ρύθμιση για την πολύ σύντομη παραγραφή (αποσβεστική προθεσμία) και συγκεκριμένα:

Ι. Να περαιώνονται γρήγορα οι τυχόν ποινικές υποθέσεις κατά Υπουργών.

ΙΙ. Να μη γίνονται οι Υπουργοί αντικείμενο ποινικής, πολιτικής και κομματικής αντιπαράθεσης.

ΙΙΙ. Να μπορούν, να υπογράφουν οι Υπουργοί χωρίς φόβο ποινικής τους εμπλοκής και να προχωρούν τα θέματα σε κάθε Υπουργείο.

ε) Για πρώτη φορά προβλέπεται η ενδιάμεση διαδικασία, ήτοι προβλέπεται η λειτουργία 5μελούς Δικαστικού Συμβουλίου.

στ) Επίσης, για πρώτη φορά προβλέπεται, στο Ειδικό Δικαστήριο, και στο Δικαστικό Συμβούλιο ν΄ ασκεί καθήκοντα εισαγγελέα μέλος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου και όχι μέλος του Κοινοβουλίου, όπως ίσχυε μέχρι τότε. Είναι γνωστές οι δίκες του 1990 που κατείχαν βουλευτές τις θέσεις των Εισαγγελέων στο Δικαστήριο.

———-.———-

5. Κατά την αναθεώρηση του 2007/2008 δεν έχουμε καμία απολύτως αλλαγή στο άρθρο 86 του Συντάγματος, σχετικά με την ποινική ευθύνη των μελών της Κυβέρνησης και των Υφυπουργών. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, παρά το ότι τότε είχε γίνει μία σπουδαία προεργασία και προετοιμασία απ΄ όλα τα κόμματα, όμως, η ολοκληρωμένη αναθεώρηση δεν έγινε ποτέ, διότι ανέκυψε στο τότε κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης η μεγάλη διαφωνία μεταξύ των βουλευτών της για τα μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια της χώρα μας.

Αναθεωρήθηκαν τότε μόνο δύο διατάξεις, ήτοι:

α) Το άρθρο 57 του Συντάγματος για το επαγγελματικό ασυμβίβαστο των βουλευτών.

β) Και το άρθρο 101 του Συντάγματος για την ειδική στήριξη των νησιωτικών περιοχών.

6. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι ρυθμίσεις του άρθρου 86 του Συντάγματος, όπως έγιναν με την αναθεώρηση του 2000/2001, και ιδίως αναφορικά με το θέμα της παραγραφής (αποσβεστικής προθεσμίας), δημιούργησε μεγάλη αναστάτωση, τόσο στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, όσο και στην Κοινωνία, αλλά και στο νομικό και δικαστικό κόσμο. Η προβλεπόμενη πολύ σύντομη παραγραφή, έφτασε σε σημείο πλήρους και προκλητικής ατιμωρησίας και γι΄ αυτό, αίτημα όλης της κοινωνίας, ευτυχώς και όλων των κομμάτων, ήταν η άμεση αναθεώρηση της διατάξεως αυτής και μάλιστα προς δύο κατευθύνσεις:

α) Οι υπουργοί να λογοδοτούν ενώπιον της τακτικής Δικαιοσύνης, όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες.

β) Να καταργηθεί άμεσα η ειδική παραγραφή (αποσβεστική προθεσμία) και να ισχύει η ίδια, όπως για όλους τους πολίτες.

———-.———-

7. Ήδη βρισκόμαστε σε μία νέα αναθεωρητική διαδικασία, και μάλιστα ολοκληρώθηκε η πρώτη διαδικασία της προτείνουσας (προαναθεωρητικής) Βουλής.

Μεταξύ των αναθεωρητέων διατάξεων, συμπεριλαμβάνεται, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, και το άρθρο 86 του Συντάγματος, για την ποινική ευθύνη των Υπουργών. Η διάταξη δε αυτή, έλαβε κατά την πρώτη ψηφοφορία στη Βουλή, ιδιαίτερα μεγάλη πλειοψηφία, έτσι ώστε να θεωρείται απολύτως βέβαιο, ότι θα αναθεωρηθεί κατά τη δεύτερη διαδικασία της Αναθεωρητικής Βουλής.

          Σύμφωνα με τη νέα αυτή διάταξη του προς αναθεώρηση άρθρου 86 του Συντάγματος, επέρχονται οι εξής πολύ σοβαρές αλλαγές:

α) Καταργείται η ειδική παραγραφή (αποσβεστική προθεσμία) και ισχύει η ίδια, όπως για όλους τους πολίτες.

β) Οι ποινικές υποθέσεις των Υπουργών θα εκδικάζονται στο εξής από την τακτική Δικαιοσύνη.

Η διάταξη αυτή, όπως και όλο το προς αναθεώρηση Σύνταγμα, θα ψηφισθεί από την επόμενη, μετά τις εκλογές, Αναθεωρητική Βουλή και μάλιστα στις αρχές του βίου της.

———-.———-

8. Αυτά είχα την τιμή να εκθέσω στη σημερινή Ημερίδα μας, σχετικά με το πολύ σοβαρό θέμα της ποινικής ευθύνης των Υπουργών.

Οι μέχρι τώρα γνωστές ποινικές υποθέσεις Υπουργών οδηγήθηκαν, για τα βασικά αδικήματα, στην παραγραφή (αποσβεστική προθεσμία). Και παρέμεινε μόνο το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, το οποίο χαρακτηρίστηκε ως διαρκές έγκλημα και άρα δεν υπόκειται στην προβλεπόμενη πολύ σύντομη και προκλητική αποσβεστική προθεσμία (παραγραφή).

Εύχομαι η νέα ρύθμιση, μετά την ολοκλήρωση της αναθεωρητικής διαδικασίας, να λειτουργήσει προς το συμφέρον της διαφάνειας και του κοινοβουλευτισμού. Θα μου επιτραπεί, όμως, να διατυπώσω και μία ακόμη ευχή. Να μη μετατραπεί η χώρα σ΄ ένα απέραντο ποινικό Δικαστήριο κατά των εκάστοτε Υπουργών.

Ασφαλώς, η αναθεώρηση του άρθρου 86 του Συντάγματος ήταν και είναι αναγκαία και απολύτως επιβεβλημένη, και αυτό για την αποκατάσταση του αισθήματος δικαιοσύνης και ισότητας μεταξύ όλων των πολιτών. Εξίσου, όμως, αναγκαία και επιβεβλημένη είναι και η σωστή και λελογισμένη εφαρμογή της, μακριά από λαϊκισμούς, και καταστροφικές πολιτικές και ιδίως, κομματικές αντιδικίες και προπαντός να μην επιτραπεί η ποινικοποίηση της δημόσιας ζωής της χώρας.

Σας ευχαριστώ πολύ.